بحران پنهان سیستم سلامت ۸۰ درصد ایرانیها گرفتار چاقی!
رژیم آسان: چاقی با درگیر کردن بالاتر از 80 درصد بزرگسالان تهرانی، به بحرانی جدی در سیستم سلامت ایران تبدیل گشته و آینده ای پرهزینه را خبر می دهد.
خبرگزاری مهر - گروه سلامت: در سالیان اخیر، رشد فزاینده چاقی به یکی از نگرانی های اصلی نظام سلامت ایران بدل شده است؛ پدیده ای که نه فقط بر کیفیت زندگی افراد تأثیر مستقیم دارد، بلکه با افزایش بار بیماری های غیر واگیر، اقتصاد سلامت کشور را نیز با چالش های جدی مواجه کرده است. برمبنای آمارهای رسمی، بالاتر از ۷۰ درصد از جمعیت بزرگسال در تهران به درجاتی از اضافه وزن یا چاقی مبتلا هستند، و این رقم در بین افراد بالای ۳۰ سال به بیشتر از ۸۰ درصد می رسد. خردسالان و نوجوانان نیز از این موج بی نصیب نمانده اند و حدود یک پنجم آنها با چاقی دست وپنجه نرم می کنند؛ موضوعی که زنگ خطر را برای آینده ای پرهزینه و کم بهره به صدا درآورده است. دراین میان، تغییرات سریع سبک زندگی، کاهش تحرک بدنی، افزایش مصرف غذاهای پرکالری و نبود آموزش های جامع تغذیه ای، محیطی موسوم به «محیط مولد چاقی» را در جامعه شکل داده اند. این وضعیت نگران کننده، ضرورت تدوین و اجرای سیاستهای پیشگیرانه، هماهنگ و ملی را بالاتر از پیش برجسته می سازد. با هدف بررسی ابعاد مختلف این بحران رو به رشد و تحلیل راهکارهای مواجهه با آن، به گفت و گو با «محمد هاشمی، دبیر انجمن پیشگیری و درمان چاقی ایران» پرداختیم.
به عنوان سوال اول درباره ی افزایش نگران کننده چاقی در کشور برایمان بگویید
چاقی معضلی جهانی است که روند ابتلاء به آن در تمام دنیا رو به افزایش است و کشور ما نیز از این روند مستثنا نیست و در دهه های گذشته شاهد رشد بیش از پیش چاقی در ایران بوده ایم. اگر بخواهیم تصویری کلی از وضعیت فعلی ارائه نماییم، برمبنای شاخص توده بدنی (BMI)، در شهر تهران حدود ۷۰ درصد از جمعیت بالای ۲۰ سال گرفتار اضافه وزن و چاقی هستند؛ به صورتی که حدود ۴۵ درصد اضافه وزن و ۲۵ درصد چاقی دارند. اگر سن را به بالای ۳۰ سال ببریم، یعنی جمعیت بالغ و در سن فعالیت، این رقم به حدود ۸۲ درصد می رسد؛ به عبارتی بالاتر از ۸۰ درصد از جمعیت بالای ۳۰ سال در تهران به درجاتی از اضافه وزن یا چاقی مبتلا هستند. در خردسالان و نوجوانان نیز وضعیت نگران کننده است. آمارها نشان داده است حدود ۲۰ درصد این گروه سنی گرفتار چاقی هستند.
در مورد جمعیت سالمندان کشور و تأثیر چاقی بر این قشر چه نظری دارید؟
ما با یک گذار دموگرافیک مواجه هستیم؛ به این معنا که ساختار جمعیتی کشور درحال تغییر است. در گذشته، به علت بهبود شرایط بهداشتی و درمانی، امید به زندگی افزایش پیدا کرده و در عین حال نرخ زاد و ولد کاسته شده است. بنابراین، با افزایش جمعیت سالمند روبرو می باشیم. از طرفی، ما گرفتار گذار اپیدمیولوژیک نیز شده ایم. در گذشته، بیماری های واگیر عامل اصلی مرگ ومیر بودند، اما امروزه بیماری های غیر واگیر مانند دیابت، فشار خون، سکته ها، بیماری های قلبی، سرطان ها و… بیشترین بار بیماری را به خود اختصاص داده اند. در کشورهای توسعه یافته این گذار طی ۱۰۰ تا ۱۵۰ سال رخ داده، اما در کشور ما طی چند دهه کوتاه این دو گذار بصورت همزمان و سریع اتفاق افتاده اند. نتیجه این وضعیت، مواجهه با جمعیتی سالمند و در عین حال دچار بیماری های غیر واگیر در سالهای آینده است.
چاقی دراین میان نقش کلیدی دارد؛ چونکه به تنهایی زمینه ساز خیلی از بیماری های غیر واگیر است. دیابت نوع ۲، فشار خون بالا، چربی خون، سکته ها، بیماری های قلبی، تعدادی از سرطان ها و مشکلات اسکلتی-عضلانی همه می توانند ریشه در چاقی داشته باشند. در نتیجه، با افزایش سن، بروز این مشکلات بیشتر شده و بار اقتصادی و درمانی سنگینی بر دوش نظام سلامت خواهد گذاشت.
آیا چاقی می تواند زمینه ژنتیکی یا وراثتی داشته باشد؟
عوامل مؤثر در بروز چاقی به دو دسته کلی تقسیم می شوند: وراثت و محیط. وراثت به مفهوم خاصیت هایی است که ما از والدین و نیاکان مان به ارث می بریم و در محتوای ژنتیکی ما وجود دارد. اما عوامل محیطی مانند تغذیه، سبک زندگی و میزان فعالیت بدنی، نقش مهم تری دارند. بااینکه ژن ها در استعداد فرد برای چاقی مؤثر هستند، اما در دهه های اخیر که شاهد رشد سریع چاقی در جامعه هستیم، این تغییرات نمی تواند ناشی از تغییر ژنتیک باشد؛ چون ژن ها طی قرن ها حدودا ثابت می مانند. بنابراین، این رشد نشان دهنده تأثیر غالب عوامل محیطی است که می توانند بر زمینه های وراثتی اثر گذاشته و چاقی را تشدید کنند.
در مورد عوامل محیطی مؤثر بر چاقی و راهکارهای مواجهه با آن توضیح بفرمائید
همانطور که قبل تر اشاره کردیم، عوامل محیطی نقش اصلی در تشدید زمینه های ژنتیکی چاقی ایفا می کنند. برای مواجهه با چاقی، در ابتدا باید این عوامل را بشناسیم. مهم ترین عامل، برهم خوردن توازن بین دریافت و مصرف انرژی است؛ زمانی که میزان انرژی دریافتی ما از مواد غذایی بالاتر از انرژی مصرفی باشد، این اضافه انرژی به صورت چربی در بدن ذخیره می شود و منجر به اضافه وزن و چاقی می شود. امروزه محیط زندگی ما بگونه ای تغییر کرده که آنرا «محیط مولد چاقی» می نامند؛ محیط هایی که مصرف غذا در آنها بیش از نیاز بدن است. در کنار این، تحرک فیزیکی نیز کاسته شده است. بطورمثال حتی کارهای ساده ای مانند قفل کردن در خودرو یا باز کردن درب منزل، که در گذشته فعالیت فیزیکی محسوب می شد، حال با ریموت کنترل صورت می گیرد. تکنولوژی و رفاه، حرکت های ساده روزمره را حذف کرده اند. با عنایت به تبعات گسترده چاقی، همچون بار مالی و افت بهره وری، این مساله نیازمند عزم ملی است. نمی توان مواجهه با چاقی را تنها وظیفه وزارت بهداشت دانست، هرچند این وزارت خانه باید در رأس سیاستگذاری باشد. چاقی پدیده ای چندبعدی است که به همکاری بین سازمانی، نگاه کل نگر و مداخله هماهنگ نیاز دارد.
در مورد رژیم های غذایی مختلف مانند کتوژنیک یا گیاه خواری چه نظری دارید؟
اگر منظور شما رژیم های کاهش وزن باشد، باید عرض کنم که درحال حاضر تنها یک نوع رژیم غذایی از طرف مجامع علمی معتبر مورد تأیید است؛ رژیمی که همه گروههای غذایی را شامل می شود. رژیم هایی مثل کتوژنیک یا گیاه خواری به عنوان راه حل دانشگاهی مورد تأیید نیستند و ایرادات مختلفی به آنها وارد است. یک رژیم غذایی سالم باید سه خاصیت اساسی داشته باشد: تنوع: تمام گروههای غذایی شامل نان و غلات، گوشت و پروتئین، لبنیات، میوه و سبزی در رژیم روزانه وجود داشته باشند. تعادل: هر گروه غذایی به نسبت مشخص و متعادل در رژیم گنجانده شود. تناسب: میزان مصرف باید متناسب با سن، وزن، جنسیت و سطح فعالیت بدنی فرد تنظیم شود. هر رژیمی که فاقد یکی از این خاصیت ها باشد، اصولی نیست و می تواند سلامت فرد را به خطر بیندازد. محدودیت های افراطی در دریافت برخی مواد مغذی ممکنست منجر به کمبودهای تغذیه ای و لطمه های جبران ناپذیر شود.
چرا نظارت جدی تری روی رژیم های غذایی ناسالم اعمال نمی شود؟ نقش انجمن شما در این حوزه چیست؟
ما به عنوان یک نهاد علمی، تنها می توانیم سفارش های علمی ارائه دهیم. اما نظارت، وظیفه نهادهای حاکمیتی است. از نظر ما، هر رژیم غذایی که یکی از گروههای اصلی غذایی را حذف کند، می تواند برای سلامت مضر باشد و باید توسط نهادهای ناظر مورد ارزیابی قرار گیرد.
دیدگاه شما درباره ی اهمیت پیشگیری در این عرصه چیست؟
مواجهه با چاقی نباید فقط به درمان افراد چاق محدود شود. اثربخشی درمان ها، خصوصاً در چاقی مزمن، به طور معمول پایین است و هزینه های بسیار بالایی به همراه دارد. به همین دلیل، باید سرمایه گذاری اصلی ما در عرصه جلوگیری از چاقی باشد. جلوگیری از چاقی باید از همان ابتدای زندگی، و حتی قبل از تولد، مورد توجه قرار گیرد. هزار روز اول زندگی که شامل دوران جنینی و دو سال اول تولد است، دوره ای حیاتی در ایجاد سلامت متابولیکی فرد به حساب می آید. تغذیه مادر در دوران بارداری، تغذیه نوزاد بعد از تولد، زمان شروع غذاهای کمکی و الگوهای غذایی در دوران کودکی و مدرسه، همگی تعیین کننده آینده سلامت کودک هستند. آینده سلامت یک خانواده و فرزندان آن، به همین تصمیمات ابتدایی وابسته است. از همین رو، ارگان های مختلف باید تحت یک سیاستگذاری منسجم، در جلوگیری از چاقی مشارکت کنند. البته نقش بیمه ها هم دراین میان بسیار کلیدی است. ما نمی توانیم نسبت به هزینه های درمان چاقی بی تفاوت باشیم.
در بحث آگاه سازی برای پیشگیری خصوصاً نقش آموزش و مدارس چطور ارزیابی می شود؟
آگاهی بخشی باید از دوران حاملگی شروع شود. مادران باید بدانند که چه نوع تغذیه ای در دوران حاملگی می تواند آینده فرزندشان را تحت تأثیر قرار دهد. بعد از آن، آموزش به والدین درباره ی شروع غذای کمکی، تغذیه مناسب کودک و نیز برنامه های تغذیه در مدارس خیلی مهم است. اما با وجود برنامه ریزی جامع، متاسفانه اجرای آن در عمل با مشکلات و موانع مختلفی روبه رو شده است. این موانع به دلیلهای متنوعی همچون کمبود بودجه، ضعف هماهنگی بین دستگاهی و نبود نظارت مستمر برمی گردد که بررسی آنها نیازمند نشست و بررسی جداگانه است. واقعیت این است که کودکی که در سنین پایین دچار چاقی شود، خیلی زودتر از دیگران درگیر بیماری های غیر واگیر مانند دیابت نوع ۲، فشار خون بالا و بیماری های قلبی می شود. این اتفاق نه فقط کیفیت زندگی خود او را می کاهد، بلکه بار سنگینی بر دوش نظام سلامت و اقتصاد کشور می گذارد.
منبع: easydiet.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب